"Hãy Chăm Sóc Mẹ" - Chúng Ta Hiểu Được Bao Nhiêu Sự Hy Sinh Của Mẹ?

Cầm trên tay cuốn sách vào một chiều cuối tuần rảnh rỗi, nhâm nhi tách trà ấm và đọc được những dòng chữ chứa đầy cảm xúc và hồi ức, bản thân bỗng thấy lòng chợt trùng xuống với nhiều điều đáng phải suy ngẫm lại.

“Mẹ bị lạc đã một tuần”, câu nói mở đầu của chương truyện đầu tiên trong cuốn sách Hãy chăm sóc mẹ được tác giả Shin Kyung Sook sử dụng đầy tinh tế và khéo léo đặt trước như lời thông báo, lí do cho những sự việc xảy ra tiếp theo. "Mẹ", là bà Park So-nyo sinh năm 1938, mẹ của 4 người con, đã bị lạc ở Ga tàu điện ngầm Seoul khi cùng chồng của mình lên thăm nhà của người con trai cả. Khi biết được tin, những người con đều ra sức tìm kiếm bà bằng lời mô tả hình dáng và trang phục lần cuối, từ chính tại nhà ga nơi bà bị lạc hay những địa điểm quen thuộc mà bà có thể ghé qua, dán tờ rơi khắp nơi hay nhờ cả sự giúp đỡ từ phía cảnh sát,... Tất cả đều nỗ lực và hi vọng sớm tìm được mẹ giữa chốn Seoul phồn hoa mà rộng lớn kia.

Hãy chăm sóc mẹ được viết thành các chương truyện khác nhau, là sự chắp ghép từng mảnh hồi ức rời rạc tưởng chừng như vô nghĩa của từng người tạo thành một nội dung hoàn chỉnh, góc nhìn đa chiều hơn về người mẹ, người vợ của mình. Câu nói mở đầu kia cũng chính là dòng suy nghĩ của cô con gái lớn Chi-hon về sự việc đã xảy ra và tình hình sau đó qua con mắt của cô. Cũng trong khoảng thời gian đi tìm mẹ ấy, cô đã có cơ hội được khơi dậy lại những kí ức cũ cùng mẹ: từ những bất đồng quan điểm dẫn đến mâu thuẫn, thiếu đi cảm thông; từ khoảng cách thế hệ đến sự xa cách tình cảm, cô cứ ngày một rời bỏ sự quan tâm của mẹ cho đến một ngày, cô là người chứng kiến sự thay đổi tiêu cực về sức khỏe của mẹ. Mối quan hệ của mẹ và con gái là như vậy còn của mẹ với con trai chính là sự hi sinh và hi vọng. Nhờ có những dòng suy nghĩ của anh Hyung-chol, ta có dịp hiểu hơn về bà, người sẵn sàng vất vả, tần tảo sớm hôm mặc khó nhọc để có thể lo cho anh một cuộc sống tốt và đầy đủ nhất, đặt hi vọng ở anh những mong một ngày anh thành công, trở thành luật sư và chỗ dựa cho gia đình. Những dòng trăn trở, hối hận của người chồng về những tháng ngày khổ cực của vợ, về những gian nan hay mâu thuẫn, biến cố mà cuộc đời bà gặp phải,... khiến ông buồn thương tới nặng lòng. Tuy nhiên, tất cả những dòng hồi ức đó chỉ được viết dưới dạng ngôi ba số ít, tức từ phía bên ngoài, khách quan nhìn lại những hiện tượng, sự việc của quá khứ mà không ai có thể lí giải lí do đằng sau đấy.

Và chính những tâm tư như lời tường thuật đầy cảm xúc qua góc nhìn của chính bà, xưng "tôi" - người mẹ bị lạc từ một dáng hình vô định mà thấy được sự yêu thương, lòng quan tâm tới từng người, từng sự việc đã xảy ra còn trăn trở, ta mới biết rằng phía sau những hành động của quá khứ là những bí mật khó nói, khó giải. Sự thú nhận trong thầm lặng, trong tâm can hay chính là sự an phận với những gì đã xảy ra của quá khứ, của dòng tâm tưởng chập chờn đầy chắp vá của về sau, mà ở tại thời điểm bị lạc, mọi thứ bà có thể nhớ được chỉ là kí ức hồi lên ba cùng với mẹ.

“Mẹ không nghĩ tới chuyện thích hay không thích ở dưới bếp. Mẹ nấu nướng vì đó là việc mẹ phải làm. Mẹ phải ở dưới bếp để nấu cơm cho các con ăn rồi đi học. Làm sao mà ta có thể chỉ làm những việc mình thích được chứ? Có nhiều việc ta phải làm cho dù ta thích hay không.”

“Nếu chỉ làm những việc mình thích thì ai làm những việc mình không thích đây?”

Đã có khi nào bạn nghĩ tới việc tại sao mẹ cứ phải ở dưới bếp nấu ăn và lo cho bữa cơm gia đình không, bạn có tự hỏi có quy định nào cho việc phụ nữ phải đảm trách việc nội trợ hay không? Cuộc sống của chúng ta, gần như mặc định việc có cơm ăn nhờ mẹ nhưng lại chưa bao giờ để ý kĩ hơn rằng mẹ có thực sự thích nó hay đó chỉ là nghĩa vụ mà vô hình chung ta ràng buộc lên họ. Mẹ, người mang nặng đẻ đau ta chín tháng mười ngày, bao tháng năm dưỡng dục chăm lo cho ta thành người, công sức như vậy mấy ai thấu hiểu được cho. Có người, có lẽ sẽ nói bởi cuộc sống bộn bề, công việc mưu sinh vất vả hay bởi điều gì đó mà nhất thời tạm quên đi hay bỏ qua những tâm sự, nỗi lòng hay sức khỏe của mẹ hay người thân của họ. Từng sở thích hay tính cách, đặc điểm của con cái có như thế nào thì mẹ đều nhớ, vậy mà đến hình ảnh mẹ mình giờ ra sao, mẹ thích gì,... những thứ tưởng đơn giản như vậy lại không hề nhớ và biết. Cũng như Chi-hon, Hyung-chol hay các nhân vật khác trong truyện, đến khi nhận ra và nhớ lại thì mọi chuyện đã đi theo chiều hướng không thể lường trước và hối hận vì đã không để ý và nhớ ra sớm hơn.

Mẹ là người sinh ta ta, cũng là chỗ dựa tinh thần êm ái và vững chãi, đồng thời là chốn quay về cho mỗi người sau mỗi khó khăn, vấp ngã ngoài đường đời. Chúng ta tìm tới mẹ để được nghe lời an ủi tuy mộc mạc mà chân thành, được vỗ về bởi vòng tay chai sạn mà ấm áp. Nhờ có công lao của mẹ mà ta được nuôi dạy khôn lớn, cũng nhờ có sự tồn tại của ta mà mẹ có nguồn động lực sống để hi sinh và vất vả. Đằng sau sự thành công của những đứa con, của người con cả Hyung-chol làm bất động sản, cô con gái nhà văn Chi-hon là những nỗ lực không ngừng nghỉ, không quản ngại gian khổ mà cố gắng của người mẹ, hay chính như chúng ta cũng vậy.

“Thói quen quả là thứ đáng sợ. Ông thường ăn nói rất nhã nhặn với người khác, nhưng khi nói với vợ mình thì lời lẽ của ông lại trở nên nặng nề. Đôi khi ông còn chửi rủa vợ. Ông hành động cứ như thể có quy định rằng ông không được ăn nói lịch sự với vợ mình.”

Chúng ta đều dễ dàng đối tốt và cư xử nhã nhặn với người khác, vì phép lịch sự tối thiểu hay vì cái tôi cá nhân, nhưng lại khó khăn trong việc nói những lời hay ý đẹp, câu nói động viên với chính những người thân thiết, gần gũi nhất. Cũng như “nghĩa vụ” nội trợ của mẹ, của vợ, chúng ta lại tự cho mình "quyền" được thô lỗ hay thái độ với họ vì một lí do: đã là ruột thịt, cần gì phải ý tứ, lịch sự.

Những suy nghĩ không chỉ của Chi-hon về bất đồng của cô với mẹ, sự thờ ơ mà cô đã bao biện vì lí do công việc hay của anh trai, của bố cô đều được Shin Kyung Sook lựa chọn khéo léo để miêu tả như lời thức tỉnh mạnh mẽ, gần gũi và là minh chứng cụ thể cho thế hệ trẻ, không chỉ riêng ở Hàn Quốc mà còn là chính chúng ta hay cả trên thế giới nên chú ý và quan tâm sớm hơn như tựa truyện Hãy chăm sóc mẹ cũng là cụm từ chỉ xuất hiện duy nhất một lần ở cuối truyện, sau khi mọi thứ đã xảy ra. Nó đánh vào chiều sâu tâm thức, những hồi ức của các nhân vật trong truyện như cho ta thấy phần nào đó ta có lẽ cũng đã từng làm như vậy với mẹ.

Đọc để thấy thấm thía, để cảm nhận được nỗi buồn đến nao lòng mà bấy lâu nay có thể ta đã lỡ quên đi, về mối gắn bó của các thành viên trong gia đình từ sự quên mình vì mái ấm của người mẹ, người vợ trong xã hội bộn bề, tấp nập. Rồi nhìn lại bản thân mình, bạn đã thực sự vui vẻ, nhiệt tình chỉ mẹ cách sử dụng điện thoại như cái cách mẹ yêu thương, tận tay uốn nắn chỉ dạy bạn cách cầm đũa khi bạn vẫn còn nhỏ hay chưa? Khi đó bạn sẽ hiểu không phải ngẫu nhiên mà cuốn sách lại thu hút người đọc tới vậy và cũng chẳng phải tự nhiên Shin Kyung Sook lại được coi là một trong số những tác giả nổi tiếng nhất Hàn Quốc làm phần lớn độc giả phải rơi lệ khi đọc tác phẩm này của mình.

THANH